Euskal Ontzi Tipologiaren bilakaera itsas zabalerako ontzietan
Mendebaldeko antzinako inperioaren eremu osoak oso atzerakada larria jasango du
inperioa bera desegin ondoren. Dena den, froga arkeologikoek dokumentatu dutenez
Atlantikoko nabigazio-bideak, Britainiarainokoak, VII. mendea arte behintzat
mantendu ziren. Ez dakigu, ordea, nolako ontziak erabiltzen zituzten horretarako.
XII. mende inguruan kostaldeko hiribilduak fundatzen hasi zirenean, ontzi-irudikapenak
hasiko ziren erabiltzen identitate edo nortasun adierazletzat. Une horretatik aurrera,
ontzi ikonografia garatu egingo zen, eta bide horretatik oso informazio garrantzitsua iritsi
zaigu, garai bakoitzeko ontzien itxura orokorrari buruz. Horri esker, euskal ontzien tipologiak
izan duen bilakaeran zeharreko ibilbide bizkorra egin dezakegu, multzo
osoko ikuspegi batez.
XVI. mendeko merkantzia-ontzia. Edukiera
edo neurria handiagotu egingo da, Atlantikoaz
bestalderainoko zeharkaldi luzeetako
behar komertzialak asetzearren. © José Lopez
Durangoko
Tabirako San Pedro
ermitako petroglifoa,
Bilboko Etnografia
Museoan ikusgai
dagoena
bera. XII. edo XIII.
mendekoa
omen da. © José Lopez
Ontzi baten irudia
Errenteriako Beko
Kaleko etxe batean. XVII.
mendearen erdialdea.
Garai hone-tan, Europako
itsas potentzien artean nagusi
izateko borrokak merkantziaontzitik
gerrako galeoirako
bilakaera ekarriko
zuen. © José Lopez
Nao motako
ontziak ondasunak
zaintzearren izandako
egokitzapenaren ondorioz,
galeoia bere garaiko
ontzirik boteretsuena
izango zen. © José Lopez
Fragata. Ontzi hauen ezaugarriek nabarmen
hobetu zuten bela bidezko nabigazioa,
maniobrak egi- teko gaitasuna
eta
lastertasuna bera
areagotu
baitzituzten. © José Lopez
XVIII. mendean,
ontzietan egiten ziren
teknologiaren aurrerapenik
handienak,
zientzia
ontzigintzan
aplikatzearen
ondorioz hain
zuzen. Euskal
ontzigileek
oso
partaidetza
aktiboa izango
zuten ontziaren
garapenean.
Gaztañetak
emandako
jarraibideen ildotik
1713 eta 1716 bitartean
Pasaia eta Orion
hainbat unitate egin
zituzten
ontziaren modeloa. © José Lopez
Donostiako
z i g i l u a , 1352koa. Hiribil-duko
kontzejuak bere jarduera komertziala etamaila
teknologikoa seguruenik ondoen adierazten
zituen elementua
aukeratu zuen.
XVII XVIII XVIII
52. Baionako katedraleko gangagiltzarri
batean irudikatuta dagoen
XIV. mendeko kokan oinarritutako
modeloa. Ezaugarri nagusia
korasta-lema
ere edukitzea
da.
53.
XV. mendearen amaierako nao
motako ontzia, Zumaiako
elizako. © José Lopez
Baionako katedraleko gangagiltzarri
batean irudikatuta dagoen
XIV. mendeko kokan oinarritutako
modeloa. Ezaugarri nagusia
korasta-lema
ere edukitzea
da. © José Lopez
XV. mendearen amaierako nao
motako ontzia, Zumaiako
elizako zinoparian irudikatua.
Aparailuak izandako
garapena begi-bistakoa da,
ontziak hainbat
mastarekin hornitzen
baitira. © José Lopez
Mende
bakoitza
ordezkatzen
duten itsas
zabaleko euskal ontzien
s i l u e t e n sekuentziak garbi
erakusten digu denboran zehar izan
zuten bilakaera. © José Lopez
