Trinkadura
XIX. mendean iritsi zen itsasoko dekadentzia militarrak ontzi
txikien erabilera sustatuko zuen. Lehen karlistaldian, kanoiontziek
oso eginkizun aktiboa beteko zuten. Teilakatze edo,
teknika honi Atlantiko penintsularrean esan izan dioten bezala,
trinkadura sistemaz egindako kroskoa zuten txalupa
militar hauek teknikaren beraren izena hartuko zuten
Euskal Herrian.
Gatazkan arrantzako txalupa tradizionalak sartu
zirelarik, eta hauek txalupa militar tradizionalak
baino hobeak zirela, berehala sortuko zen
'krasko lauzko trinkadura' berri bat, horrela
deitua kontraesan terminologikoa agerikoa bada
ere izenean. Ontzi hau hamarkada gutxi batzuetan
zehar erabili zuten, kostaldea zaintzeko eta salbamendu
lanetarako. Trinkadura, laster ibiltzeko pentsatua,
arrantzak eta merkantzien garraioak ezartzen dituzten
baldintzatzaileetatik aske, Euskal Herriko ontzi txikietan
teknologiak lortutako maila gorena izango zen,
seguruenik.
Ontzi sendoak baina forma finekoak, ongi eraikiak,
haize-oihalez ongi hornituak, eta itsasoan portaera bikaina
dutenak (Dictionnaire de la Marine à Voile, 1856). © José Lopez
Txalupa militarrak ziren XIX. mendean gure
kostaldean teilakatze edo trinkadura sistemaz eraikitako
bakarrak. Bereizgarri zuten ezaugarri hau identitate
ikur bihurtu zen; horregatik, euskal marinel komunitateak
trinkadura esaten zien. Geroago, krosko lauko
txalupa autoktonoek, eginkizun militarretan ari zirenean,
izen bera hartu zuten. © José Lopez
Baionako trinkadura Pasaian, lehen karlistaldiko
indar liberalei laguntzeko etorria.
Artilleriako pieza batzuk dauzka,
harri-kanoiak kasu honetan, karelean
ongi lotuta. © José Lopez
Ikuspegi honek
trinkadura handi honen bela-aparailuari
buruzko xehetasunak eskaintzen
dizkigu. Ikus dezakegunez,
bela nagusiarekin batera
gabia bat du, eta itsuta
ere zehaztasun handiz
ageri zaigu, bere dri,
isikin eta abenke
aske eta guzti. © José Lopez
XIX. mendeko trinkadura baten haize-oihalen
planoa, Folingo markesak Paris almiranteordeari
emana “Souvenirs de Marine” argitalpenerako.© José Lopez
Pleiteroen eta
arrantzako txalupen antzeko ezaugarriak zituztela,
trinkadurak finagoak ziren proportzioetan, bizkorrago
ibiltzeko eta etsaiari bidea ixteko.
© José Lopez
