Fragatak. XVII-XVIII. Mendeak
XVI. mendearen bigarren erdialdean zehar galera-galeoia
sortuko da, gerraontzi mota berri bat bilatzen ari diren
es-perimentuen emaitza gisa. Arraun eta bela bidezko
propultsioa duen hibrido honek ez ditu, baina, bultzatzaileen
igurikapenak aseko, oso zaila delako arraunlarien
es-pazioa eta artilleriak behar duena ontzi-gain berean
konbinatzea.
Tipologia hau, ordea, arraun bidezko propultsioaren eskakizunek
baldintzatuta izan arren, oso egokia gertatu zen
belaontzi gisa; ur-lineak oso hidrodinamikoak zituen, eta
errifadura edo makurrera gabeko gainaldea ez
zen bridatuta geratzen branka aldetiko haizea
zenean. Arrauna bazter utzita,
kroskoko berrikuntzak
garatzen joan-go
ziren, eta azkenean
fragata deitua sortuko
zen; honen
erabateko garapena
XVIII.
mendean
zehar
iritsiko
zen.
Arraun-galeoia. 200 tonako
ontzia, seguruenik 1565 inguruan
Donibane Lohizunen eraikia.
Hi-ru masta zeuzkan, eta 22
arraun alde banatan. Bizkaiko
Golkoko ohiko galeoia da, nabarmen
estilizatua ordea, errunarekiko
askoz gila luzeagoa du eta.
Ontzi honetan gainaldearen
murrizketa ga-lanta ikus daiteke;
honen helburua, hasieran, arraunlarien
lana arintzea zen. Geroago
baina, ikusi zuten aldaketa
horiek oso lagungarri gertatzen
zirela, halaber, bela
bidezko nabigaziorako. Fragata eta ontzi nagusi
edo nabioak ziren bere garaiko
teknologiaren mailarik gorena.
Arlo honetan hainbat gipuzkoar
eraikitzaile nabarmendu zen, hala
nola Gaztañeta, Aizpurua eta
Mu-tiozabal. © José Lopez
Caracasko Errege
Konpainia Gipuzkoarraren
fragata. Gipuzkoako
merkantzia-fragatak izan ziren
Konpainiaren arrakastaren giltza. Atlantikoaz bestaldeko
garraioa eta probintziaren ekonomia finkatu zituzten, ozeanoa pirata, kortsario
edo etsaien armadaren erasorik gabe zeharkatzea ohikoa ez zen garai batean. Gipuzkoar
fragata bizkorrek agerian laga zuten beren kalitatea, etsai eta lehiatzaileen aurrean. © José Lopez
Fragataren
branka
eta
txopa
aldeko
ikuspegiak. © José Lopez
Fregata magnificens emea. Itsas hegazti
honek oso hego-luzera handia hartzen du.
Normalean fragata izena
ematen zaie, eta oso
bizkorrak eta oldarkorrak
dira. Hegazti hauexek
dira lastertasun
handia maniobrarako
ahalmen bikainarekin
konbinatzen duten
ontzi dotore hauei
izena eman
dietenak. © José Lopez
XVIII.
mendearen
amaierako
fragata baten
forma-planoa. © José Lopez
Fragatak
eta ontzi
nagusiak oso
antzeko aparailua
eta soslaia
partekatzera iritsi
ziren. Alabaina, fragatak
erraz bereizten ziren, kanoi
ilara bakarra zeukaten eta.
Bela kopurua handitu egin zen,
masta artean jarritako hiruki erako
belen bidez. Honek nabarmen
hobetuko zuen
haize kontra
nabigatzeko
gaitasuna
ere. © José Lopez
Fragatak profil laua du, eta artilleriako
ontzi-gain edo bizkar bakarra. Branka-hagari
txanberga bat gehitu zaio, itsutari eta sortu
berriak ziren foke edo maspreza-oihalei eustearren.
Itsuta gero eta handiagoa egitean,
baina, mesanako bela latindarra traba
gertatzen zen, eta XVIII. mendearen
amaiera aldean tapiku batez ordezkatuko
zuten. © José Lopez
